Türkiye’de genellikle işçiler aylık maktu ücretle çalışırlar. Çalışma ücreti maktu aylık ücret olarak belirlenen işçinin ücretinin, ay içinde eksik gün çalışıp çalışmadığına veya ayın kaç gün çekip çekmediğine bakılmaksızın ücretinin 30 gün üzerinden hesaplanması söz konusudur. Yani, maktu ücret ile çalışan işçiler ayın 28, 29, 30 ya da 31 günlü olduğuna bakılmaksızın her ay 30 günlük tutarda ücret alır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici iş göremezlik ödeneği başlıklı 48/2-son maddesinde “Hastalığı nedeniyle çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” şeklinde kurala yer verilmiştir. İşçinin sözü edilen dönem için ücretini tam olarak alması durumunda kurumca ödenen iş göremezlik ödeneği ölçüsünde mükerrer yararlanmasını önlemek için yasada bu yönde bir düzenlemeye yer verilmiştir.
Bu yasal düzenlemeye göre, işçi istirahat raporu alsa dahi aylık ücreti tam olarak ödenmeli, ancak Sgk’dan aldığı iş göremezlik ödenekleri de işçi tarafından işverene ödenmelidir. 2 günlük istirahat raporlarında Sgk tarafından herhangi bir ödeme yapılmadığından, bu tür raporlarda işçinin maaşı tam ödenecek ancak işçiden bir ödeme alınamayacaktır.
Bu nedenle, aylık maktu ücret karşılığı çalışan işçilerden raporlu olduğu günlerde ücret kesintisi yapılması mümkün değildir.
YARGITAY 9. Hukuk Dairesi Esas No: 2016/10974 Karar No: 2019/22392 “Dosya içeriğine göre, aylık maktu ücretle çalıştığı anlaşılan davacının istirahatli olduğu 3 günlük süre karşılığı ücretinden işverence tek taraflı kesinti yapılmasının yasal dayanağı bulunmamaktadır. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 48/2. maddesi uyarınca, davacı işçi SGK’dan söz konusu 3 gün için geçici iş göremezlik ödeneği almışsa bu bedelin davacının ücretinden mahsup edilmesi gerekir. Mahkemece yapılacak iş; talep konusu 3 günlük süre için SGK tarafından davacıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenip ödenmediğini araştırıp açıklığa kavuşturarak ödeme yapılmış ise bu miktarı davacının hesaplanacak 3 günlük ücretinden mahsup etmek, ödeme yapılmamış ise davalı tarafından ödenmediği anlaşılan 3 günlük ücretin tamamının davalıdan tahsiline karar vermektir.”
Diğer taraftan, suistimal edilen istirahat raporlarına itiraz edilmesi de mümkündür. Bu konudaki makalemizi okumak için linke tıklayabilirsiniz. ( https://dunyahukuk.com/isci-saglik-istirahat-raporuna-itiraz/ ) (benzer makale: https://www.gulbenkmusavirlik.com/tr_istirahat-raporlarina-itiraz-ve-sahte-raporun-doguracagi-sonuclar-146199.html )
İstirahat raporunu suistimal eden işçiler yönünden bu prosedürler işletilerek keyfi rapor alınmasının önüne geçilebilir. Ayrıca, işçinin istirahat raporluyken rapora açıkça muhalefet etmesi (tatile gitmesi gibi) halinde iş sözleşmesi haklı nedenle (tazminatsız) feshedilebilecektir.
Yine, sık sık istirahat raporu alana işçinin, işyeri düzenini bozması nedeni ile iş sözleşmesi geçerli nedenle (tazminatlı) feshedilebilecektir.
Ancak, hakim görüş yukarıda bahsettiğimiz gibi olsa da raporlu günlere ait ücretin kesilebileceğine dair görüşler de mevcuttur. Bakınız: https://www.resulkurt.com/?artikel,885/
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2016/11906 E. , 2020/1492 K. sayılı ilamında; “Somut uyuşmazlıkta davacı dava dilekçesinde “işveren tarafından müvekkilin son maaşı ödenmemiş, seni eğitime gönderdik onun bedeli 2.000 TL idi onu maaşından keseceğiz denmiş” şeklindeki açıklama ile ücret alacağı talep etmiştir. Davalı işveren eğitim gideri karşılığı kesinti yapıldığı kabul etmiştir. Buna göre işçinin muvafakatı yada mahkeme kararına dayanmadığından yasal anlamda davacının ücretinden kesilen 2.000 TL’nin taleple bağlı kalınarak hüküm altına alınması gerekirken yazılı şekilde reddine karar verilmesi hatalıdır.” denilmek suretiyle ücretten kesinti halinde muvakafat veya mahkeme kararı olması gerektiği belirtilmiştir.
Sayıştay 4. SAYIŞTAY DAİRESİ Karar:2016-123-5 Karar Tarihi:26.01.2016 “Diğer taraftan, sorumluların savunmalarında da belirttiği üzere, 4857 sayılı İş Kanunun 46’ncı maddesine göre hafta tatili ücretinin hesabında, 55’inci maddesine göre yıllık izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılan raporlu günlerin, iş göremezlik ödeneği kapsamı dışında kalan iki günlük kısmı için işveren tarafından ödeme yapılacağına dair hiçbir yerde hüküm yok iken, bugünler için işçiye tam ödeme yapılmasını teminen yükleniciye ödeme yapmak, alınmayan hizmetin bedelinin ödenmesi ve sonuç olarak kamu zararına sebebiyet verilmesi anlamına gelecektir.” denilmek suretiyle raporlu günlere ait ücretin ödeneceğinin açıkça belirtildiği bir yer olmadığı vurgulanmıştır.
Sonuç olarak:
1-) İşyerinde aylık maktu ücret uygulaması bulunan yerlerde, rapor alan işçilerden ücret kesintisinin uygun olmayacağı, 2 günden fazla rapor alan işçilere Sgk tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneklerinin işçi tarafından işverene ödenmesi gerekeceği veya işçiye ödenecek ücretten mahsup edilebileceği,
2-) Raporlu işçiden ücret kesintisi yapılması ve bunun teftişe veya davaya konu olması halinde, kesintilerin ödenmesinin gerekebileceği ve idari para cezası uygulanabileceği,
3-) Rapor almayı suistimal eden işçiler yönünden istirahat raporuna itiraz prosedürlerinin yürütülebileceği, haklı veya geçerli nedenle fesih şartlarının oluşup oluşmadığının denetlenerek oluşması halinde fesih hakkının kullanılabileceği,
4-) Raporlu günlerin ücretten kesilebilmesi için günlük ücret sistemine geçilebileceği,
5-) “Biz ücret sisteminde herhangi bir değişiklik yapmadan, yukarıdaki riskleri de kabul ederek raporlu günleri keseceğiz” diyorsanız, en azından işçiden bu yönde bir muvafakatname (istirahat raporu aldığımda bu günlere ilişkin ücretimin kesilmesine rıza gösteriyorum gibi) alınmasının iyi olacağı,
değerlendirilmiştir.
Av. Nahit Gürhan AYDIN
Uyarı: Bu yazı, yazarın şahsi görüş ve kanaatlerini içermekte olup yazarı bağlayıcı değildir. Her olay kendine has özellik taşıdığından her hukuki sorunun kendi içinde değerlendirilmesi gerekir.